Χαρακτηρισμός και δυνατότητες ανακύκλωσης υλικών, προερχόμενων από διαχείριση Απόβλητου Ηλεκτρικού & Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού, σε χρήσεις φιλικές προς το περιβάλλον

H βιομηχανία ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού είναι ένας από τους πιο ταχέως αναπτυσσόμενους τομείς. Η ενσωμάτωση τεχνολογικών καινοτομιών, σε συνδυασμό με την αύξηση του πληθυσμού και του πλούτου παγκοσμίως, έχει οδηγήσει στην απόρριψη μεγάλων ποσοτήτων εξοπλισμού. Τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) είναι στην ατζέντα των κυβερνήσεων, της βιομηχανίας και των μη κυβερνητικών οργανισμών για πάνω από 40 χρόνια. Στις αρχές τις δεκαετίας του ’90, όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης υιοθέτησαν έναν νομικό πλαίσιο το οποίο εστιάζει στα AHHE, με σκοπό την πρόληψη της παραγωγής τους και την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης, την ανακύκλωση και άλλες μορφές ανάκτησης των εν λόγω αποβλήτων, ώστε να μειωθεί η ποσότητα των αποβλήτων προς τελική διάθεση, να υποβοηθηθεί η αποδοτική χρήση των πόρων και η ανάκτηση πολύτιμων δευτερογενών πρώτων υλών (Οδηγία ΕΕ 2012/19 , Οδηγία ΕΕ 2003/108 – Οδηγία ΕΕ 2002/96/EC). Αν και η πρόθεση και το πνεύμα της Οδηγίας ΑΗΗΕ είναι αρκετά ξεκάθαρα και θερμά υποστηριζόμενα, η μεγάλη πολυπλοκότητα του θέματος καθιστά πολύ δύσκολη την αποτελεσματική ισορροπία όλων των περιβαλλοντικών, τεχνικών, οικονομικών και κοινωνικών θεμάτων. Επειδή η ευρωπαϊκή νομοθεσία προωθεί μέτρα για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων για ανάκτηση πολύτιμων δευτερογενών πρώτων υλών και επειδή ο όγκος και το κόστος της απόθεσης των κλασμάτων μεταβάλλεται σε συνάρτηση με τον χρόνο, η διαχείριση και ανακύκλωση ΑΗΕΕ έχει γίνει ένας δυναμικός βιομηχανικός τομέας, ο οποίος συνδυάζει επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα και επηρεάζει την οικονομία. Το πρόβλημα της ανακύκλωσης των ΑΗΗΕ είναι πολύπλευρο και συνδέεται με σημαντικά ζητήματα όπως η εξάντληση των πρώτων υλών και των αποθεμάτων τους αλλά και με τα ιδιαίτερα περιβαλλοντικά προβλήματα του πλανήτη. Άλλα εξίσου σημαντικά ζητήματα, συναφή με το θέμα της ανακύκλωσης, τα οποία έχουν οικονομικό αλλά και κοινωνικό περιεχόμενο να είναι η ποιότητα των συνθηκών εργασίας των ανθρώπων που συμμετέχουν στις δραστηριότητες της ανακύκλωσης και ο καταμερισμός εργασίας μεταξύ των πλούσιων και φτωχών κρατών του πλανήτη. Μέσω της διατριβής αυτής αναδεικνύεται όχι μόνο η αδιαμφισβήτητη αναγκαιότητα της ανακύκλωσης ως δραστηριότητας, αλλά και η αναγκαιότητα του φιλικού τρόπου λειτουργίας της προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον. Παράλληλα, στη διατριβή δίνονται οι κατευθυντήριες γραμμές σε ουσιώδη περιβαλλοντικά θέματα και ζητήματα που σχετίζονται με την αειφόρο ανάπτυξη, όπως η αντίστροφη μηχανική με εμβάθυνση στα χαρακτηριστικών των παλαιότερων τεχνολογιών και των υλικών του ΗΗΕ και η διαχείριση των ανθρωπίνων πόρων, θεωρώντας τις επιχειρήσεις ανακύκλωσης ένα «ανοικτό σύστημα» όπου οι εισροές από το περιβάλλον (υλικά, ενέργεια, άνθρωποι, κεφάλαια) μετασχηματίζονται σε εκροές, παράγοντας δευτερογενείς πρώτες ύλες και υπηρεσίες προς το εξωτερικό περιβάλλον. Επίσης, εστιάζει στη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία που αναζητά, μέσω της ανακύκλωσης, τρόπους ενσωμάτωσης των εννοιών της επαναχρησιμοποίησης, επισκευής και ανανέωσης των υφιστάμενων υλικών και προϊόντων στις υπάρχουσες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες. Η εξέταση των μεθόδων ανακύκλωσης ΑΗΗΕ με εστιασμένο ερευνητικό πεδίο στα CRTs, PVs και PCBs, βάσει των προτεινόμενων μεθοδολογιών για την μικρομεσαία επιχείρηση στον ελλαδικό χώρο, καταδεικνύει ότι η δραστηριότητα της ανακύκλωσης ειδικά για τον οικονομικό και γεωγραφικό χώρο της Ελλάδας είναι εφικτή, αναγκαία και βιώσιμη ή υπό όρους βιώσιμη – ως προς την ανάκτηση πολύτιμων μετάλλων, σπάνιων γαιών και υλικών ειδικής διαχείρισης. Συνάμα, επιτυγχάνεται διασφάλιση των συνθηκών υγείας και εργασίας όπως και η προστασία του περιβάλλοντος, ενισχύεται ουσιαστικά η εταιρική κοινωνική ευθύνη και αναπτύσσονται συνεργασίες με πανεπιστημιακά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα της χώρας αλλά και του εξωτερικού. Για το σκοπό αυτό, εφαρμόστηκαν πρότυπες πειραματικές διαδικασίες στις εγκαταστάσεις της εταιρείας «ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΙΓΑΙΟΥ Α.Β.Ε.Ε.» σε συνεργασία με τον Τομέα Οικονομικής Γεωλογίας & Γεωχημείας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ και τα εργαστήρια της Acme Analytical Laboratories (Vancouver) Ltd., στον Καναδά. Electronic and electrical equipment industry is one of the most rapidly developed industrial sectors. The incorporation of technological innovations in conjunction with the increasing population and wealth, all over the world, has led to the discarding of large amounts of equipment. Waste electronic and electrical equipment (WEEE) is in the agenda of governments, industry and non-governmental organizations for more than 40 years. In the early 1990s, all Member States of the European Union adopted a legal framework that focuses on WEEE, in order to prevent their production and promote re-use, recycling and other forms of recovery of such waste, aiming to reduce the amount of waste to final disposal, promote resource efficiency and the recovery of valuable secondary raw materials (Directive 2012/19/EU, Directive 2003/108/EC – Directive 2002/96/EC). Although the intention and the spirit of the WEEE Directive are quite clear and are also broadly supported, the very complexity of the matter makes it extremely difficult to effectively balance all the environmental, technical, economic and social issues. Since European legislation promotes measures to develop activities for the recovery of valuable secondary raw materials and as the volume and cost of deposition of the fraction changes over time, the management and recycling of WEEE has become a dynamic industrial sector combining scientific and technological achievements and affect the economy. The recycling problem of WEEE is multifaceted and is linked to important issues such as the depletion of raw materials and their stocks as well as to the specific environmental problems of the planet. Other equally important issues related to recycling, both economic and social, are the quality of working conditions of people involved in recycling procedure and the division of labor between the rich and poor countries of the world. Through this dissertation, not only is the unquestionable necessity of recycling as an activity, but also the necessity of its friendly way of working towards man and the environment. At the same time, the dissertation provides guidelines on essential environmental issues as well as issues related to sustainable development, such as reverse engineering with emphasis on the characteristics of older technologies and materials of EEE and the management of human resources, considering recycling companies as an "open system" where inputs from the environment (materials, energy, people, capital investments) are transformed into outflows, producing secondary raw materials and services to the external environment. It also focuses on the transition to a cyclical economy that seeks, through recycling, to integrate the concepts of reuse, repair and renewal of existing materials and products into existing socio-political conditions. The study of WEEE recycling methods with a research field focussed on CRTs, PVs and PCBs, based on the proposed methodologies for the small and medium-sized enterprise in Greece, demonstrates that recycling activity, specific to Greece's economic and geographic space, is feasible, necessary and sustainable or conditionally viable - for the recovery of precious metals, rare earths and special management materials. At the same time, health, work conditions as well as environmental protection are safeguarded, corporate social responsibility is substantially strengthened, and collaborations with university and research centers in the country and abroad are being developed. For this purpose, pilot experiments were carried out at the plants of "Aegean Recycling SA" in collaboration with the Department of Economic Geology and Geochemistry of the Faculty of Geology and Geoenvironment of the National & Kapodistrian University of Athens and the Acme Analytical Laboratories (Vancouver ) Ltd., Canada.