Θεωρία χρησιμότητας, ορθολογικότητα και Daniel Kahneman: μία στατιστική διερεύνηση για την Ελλάδα ; Utility theory, rationality and Daniel Kahneman: a statistical investigation for Greece

Ο στόχος της παρούσας διδακτορικής διατριβής ήταν διττός: κατά πρώτον, η ανάδειξη του κριτικού πλαισίου που ασκήθηκε στη Θεωρία Αναμενόμενης Χρησιμότητας και στην υπόθεση του Ορθολογικού Ατόμου, όπως αυτή αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε διαχρονικά και, κατά δεύτερον, η στατιστική και οικονομετρική διερεύνηση της επίδρασης των δημογραφικών παραγόντων στην (αν)Ορθολογικότητα των ατόμων και στη στάση τους απέναντι στις καθιερωμένες πρακτικές των επιχειρήσεων που αποσκοπούν στη μεγιστοποίηση του κέρδους τους. Στο πλαίσιο αυτό, αρχικά παρουσιάζεται και αναλύεται η Θεωρία Χρησιμότητας καθώς και οι κυριότερες κριτικές που της ασκήθηκαν, διαχρονικά. Το θεωρητικό πλαίσιο αφορά στη μετάβαση από την Κλασική Θεωρία στη Νεοκλασική, καθώς και τη μετάβαση από την Απόλυτη στην Τακτική Χρησιμότητα και τη Θεωρία Αναμενόμενης Χρησιμότητας. Υπό αυτό το πρίσμα, η Διδακτορική Διατριβή εστιάζει στη συνεισφορά του κατόχου Νόμπελ στα Οικονομικά, το 2002, Daniel Kahneman, που αφορά, πρώτον, στην αμφισβήτηση της Θεωρίας Αναμενόμενης Χρησιμότητας ως επαρκές αναλυτικό υπόδειγμα λήψης αποφάσεων και, δεύτερον, στην ανάπτυξη της Θεωρίας Προοπτικής (Prospect Theory) ως ένα εναλλακτικό υπόδειγμα λήψης αποφάσεων, υπό συνθήκες αβεβαιότητας. Τρίτον, παρουσιάζεται και αναλύεται το έργο του Daniel Kahneman σε σχέση με τα καθιερωμένα πρότυπα Δικαιοσύνης (Fairness) που ισχύουν στην κοινωνία και την επίδραση που αυτά έχουν στον καθορισμό των τιμών, των μισθών και των ενοικίων. Προκειμένου να ελεγχθούν εμπειρικά τα παραπάνω θεωρητικά σχήματα, έλαβε χώρα διαδικτυακή έρευνα μεταξύ 2020-2021 με τη μορφή ανώνυμου ερωτηματολογίου το οποίο διανεμήθηκε και απαντήθηκε ηλεκτρονικά από άτομα σε όλη την Ελλάδα και οδήγησε σε πολύ ικανοποιητικό πλήθος έγκυρων απαντήσεων, ήτοι 676 και 646 έγκυρες απαντήσεις, για τη Θεωρία Προοπτικής και Δικαιοσύνης, αντίστοιχα. Από την κατάλληλη στατιστική και οικονομετρική επεξεργασία των διαθέσιμων στοιχείων και των αντίστοιχων απαντήσεων, πολύ συνοπτικά προκύπτει ότι: (α) τα ευρήματα των Kahneman και Tversky (1979) καθώς και των ...