Çağdaş Türk Lehçelerindeki -(A)wXk/-(A)vXk Eki Üzerine ; On The –(A)wXk Suffix Used In Contemporary Turkish Dialects

ÖZ:Dil çalışmaları açısından eklerin nasıl teşekkül ettiği, işlevlerinin neler olduğu ve hangi değişimlere uğradığının tespiti önem taşımaktadır. Ekler, dönemlere ve bulunulan coğrafyaya göre farklılık göstermekle birlikte bazen anlam ya da şekil değiştirerek karşımıza çıkabilmektedir. Çalışmada tarihi Türk lehçelerinde birkaç örnekte kendini gösteren; günümüz Türk lehçeleri yazı dilinde ise -Türkmen Türkçesi ile Kıpçak grubu lehçelerde- yaygın olarak kullanılan; Türkiye Türkçesi yazı dilinde bulunmayan ancak ağızlarda karşımıza çıkan -(A)wXk eki ele alınmaktadır.Sözlük ve dilbilgisi kaynaklarından yararlanılan bu çalışmayla Çağdaş Türk lehçelerindeki -AwXk eki ile türetilen söz varlığı ortaya çıkarılmış; ekin hangi işlevlerde kullanıldığı, hangi yapılarla bir araya geldiği; türettiği kelimelerin hangi anlamları taşıdığı ele alınmış ve kullanım alanları tespit edilmiştir. Ekin, hayvan; bitki; hastalık; araç gereç (alet); yer ve mekân; organ ve vücuda özgü uzuv adları; soyut ve çeşitli somut adlar ile sıfat türettiği görülmektedir. ; ABSTRACT: It is essential for linguistic studies to identify how suffixes have been formed, what are their functions and what changes they have gone through. Suffixes vary according to the periods and geographies they appear in, and their meanings and shapes may sometimes change. This study discusses the suffix -(A)wXk, which may be found in several examples of historical Turkish dialects, which is commonly used in the written language of current Turkish dialects – Turkmen Turkish and Kipchak group dialects – and which is not present in Turkey’s Turkish written language, but may be found in daily language.Utilizing dictionaries and grammar resources, this study unearthed the vocabulary formed by using the suffix -AwXk, discussed which functions this suffix is used for, which structures it comes together with and which meanings the words derived from it bear, and thereby identified its areas of use. It is seen that this suffix formed abstract and various concrete nouns as well as adjectives for animals, plants, diseases, tools, places and locations, organs, and bodily limbs.