Dubays B. Sadaḳa: The Powerful Amīr of Ḥilla in the Triangle of the ʿIrāḳ Saldjūḳid State, the Abbasīd Caliphate and the Great Saldjūḳid State ; Irak Selçuklu, Abbâsî Hilâfeti ve Büyük Selçuklu Üçgeninde Kudretli Hille Emîri: Dübeys B. Sadaka

After Sulṭān Sandjar (512-552/1119-1157), ceded the west of the lands to the rule ofhis nephew Maḥmūd b. Muḥammad Tapar as the Supreme Sulṭān following the battle ofSāwa, a new branch of the Saldjūḳids, Irāḳ Saldjūḳid State was established. Regardless,it is seen that the struggle for the throne between the sulṭān and the maliks continuedwithin the new state with the influence of strong amīrs and atabegs. Dubays b. Sadaḳa (d.529/1135), son of Sayf al-Dawla Sadaḳa b. Mazyad, the amīr of has managed to establishhis reign in Ḥılla and its vicinity, which was ruled by Mazyadid Family after the deathof Great Saldjūḳid Sulṭān Muḥammad Tapar (498-511/1105-1118). Closely monitoringthe state of the ʿIrāḳ Saldjūḳid State, Dubays b. Sadaḳa has made efforts to expans hisinfluence and area of dominance by inciting prince revolts that took place in the reign ofSulṭān Maḥmūd b. Muḥammad Tapar (511-525/1118-1131). Furthermore, it is seen thathe does not hide his enmity towards the Abbasīds and the Saldjūḳids he held responsiblefor the death of his father. In order to keep his amīrate intact, Dubays b. Sadaḳa did notrefrain from making alliances with many commanders in the area who have militarystrength, Arab communities and even with the crusaders. He has raided and heavily destroyedthe lands of Abbasīd Caliphate and ʿIrāḳ Saldjūḳid State at every opportunitywith the subjects of his amīrate in Ḥılla. This study discusses the activities of Dubays b.Sadaḳa, during the reign of Irāḳ Saldjūḳid Sulṭān Maḥmūd b. Muḥammad Tapar and hisrelations with ʿIrāḳ Saldjūḳids, Abbasīds and Great Saldjūḳids in light of the informationfrom the sources. ; Sultan Sencer’in (512-552/1119-1157), Sâve Savaşı’ndan sonra Büyük Sultansıfatıyla topraklarının batısını yeğeni Mahmûd b. Muhammed Tapar’ın idâresinebırakmasıyla Selçukluların yeni bir kolu Irak Selçuklu Devleti kurulmuştur. Bununlabirlikte tesis edilen yeni devlet içinde sultan ve melikler arasında taht mücadeleleriningüçlü emîr ve atabeglerin etkisiyle mütemadiyen devam ettiği görülmektedir. Hille EmîriSeyfüddevle Sadaka b. Mezyed’in oğlu olan Dübeys b. Sadaka (ö. 529/1135), BüyükSelçuklu Sultanı Muhammed Tapar’ın (498-511/1105-1118) vefatından sonra MezyedîAilesi’nin hüküm sürdüğü Hille ve civarında hâkimiyetini tesis etmeyi başarmıştır. IrakSelçuklu Devleti’nin içinde bulunduğu durumu yakından takip eden Dübeys b. Sadaka,Sultan Mahmûd b. Muhammed Tapar döneminde (511-525/1118-1131) gerçekleşenşehzade isyanlarını körükleyerek nüfuzunu, hâkimiyet sahasını genişletmeye çaba sarfetmiştir. Ayrıca onun, babasının ölümünden dolayı sorumlu tuttuğu Abbâsîlere ve Selçuklularakarşı düşmanlığını gizlemediği görülmektedir. Dübeys b. Sadaka, emîrliğiniayakta tutabilmek için bölgede etkisi olan askerî güce sahip pek çok kumandanla, Araptopluluklarıyla hatta Haçlılarla dahi ittifak kurmaktan çekinmemiştir. Abbâsî Hilâfeti veIrak Selçuklu Devleti topraklarını Hille’deki emîrliğine mensup olanlarla birlikte herbulduğu fırsatta yağmalamış, ağır tahribatlarda bulunmuştur. Bu çalışma Irak SelçukluSultanı Mahmûd b. Muhammed Tapar döneminde Dübeys b. Sadaka’nın oldukça yoğunolan faaliyetlerini, Irak Selçukluları, Abbâsîler ve Büyük Selçuklular ile münasebetlerinikaynakların verdiği bilgiler ışığında ele almaktadır.