Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenen Gürcü Öğrencilere Sıfat-fiil Eklerinin Öğretimi

MANVELIZDE Megi. Teaching Participles to Georgian Students Who Learn Turkish as a Foreign Language. Post Graduate Thesis, Ankara 2019 The structural differences between Georgian and Turkish are one of the reasons for the difficulties encountered by Georgian students in general Turkish learning process and in particular, teaching and learning explicit and implicit grammar. In the thesis, teaching and learning of verbal adjective suffixes were discussed among various grammatical problems. The aim of the thesis is to reveal the difficulties encountered by Georgian students learning Turkish as a foreign language in Georgia in learning verbal adjective suffixes; In order to solve these difficulties, it is to present various materials and solution suggestions related to the teaching of participle suffixes. Within the scope of the thesis, data were gathered by carrying out practices regarding the difficulties and mistakes of the students in the context by 3rd and 4th year students of the department of Turcology at Batumi Şota Rustaveli State University in Georgia. Using the data, the problems faced by the students in the use of verbal adjective suffixes and the reasons for these problems were tried to be determined. Finally, in the thesis, suggestions for solutions based on specified problems and the causes of problems and material suggestions that can be used in teaching verbal adjective suffixes are presented. Key Words Teaching Turkish to Georgians, teaching Turkish as a foreign language, teaching Turkish verbal adjective suffixes. ; İÇİNDEKİLER KABUL VE ONAY i YAYIMLAMA VE FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI BEYANI ii ETİK BEYAN iii ÖZET iv ABSTRACT v KISALTMALAR x GİRİŞ 1 1. BÖLÜM: DÜNYA DİLLERİN SINIFLANDIRILMASI 6 1.1. MORFOLOJİK TİPOLOJİSİ 7 1.1.1. Morfolojik Tipolojide Türkçenin Yeri 8 1.1.2. Morfolojik Tipolojide Gürcüce’nin Yeri 14 1.2. KÖKEN BAKIMINDAN (GENETİK AKRABALIĞA GÖRE) DİLLERİN SINIFLANDIRILMASI 17 2. BÖLÜM: YABANCI DİL ÖĞRETİMİ 22 2.1. YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ 22 2.1.1. Türkiye’de Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi 23 2.1.2. Gürcistan’da Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi 25 2.2. YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE DİL BİLGİSİNİN YERİ 27 2.3. AVRUPA DİLLER ORTAK BAŞVURU METNİNDE DİL BİLGİSİ 29 2.4. YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE DİL BİLGİSİNİN ÖĞRETİMİ 31 3. BÖLÜM: TÜRKÇEDEKİ VE GÜRCÜCEDEKİ SIFAT-FİİL EKLERİ 36 3.1. TÜRKÇEDE “SIFAT-FİİL” TERİMİYLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR 36 3.2. TÜRKÇEDE SIFAT-FİİL EKLERİ 37 3.2.1. Geniş ve Şimdiki Zamanı Bildiren Sıfat-fiil Ekleri 38 3.2.1.1. -An sıfat-fiil eki 38 3.2.1.2. –Xr Sıfat-fiil Eki 43 3.2.1.3. -mAz Sıfat-fiil Eki 44 3.2.2. Geçmiş Zamanı Bildiren Sıfat-fiil Ekleri 45 3.2.2.1. -DXk Sıfat-fiil Eki 45 3.2.2.2. -mXş Sıfat-fiil Eki 47 3.2.3. Gelecek Zamanı Bildiren Sıfat-fiil Ekleri 50 3.2.3.1. -AcAk Sıfat-fiil Eki 50 3.2.3.2. –AsI Sıfat-fiil Eki 52 3.2.4. Diğer Sıfat-fiil Ekleri 53 3.3. SIFAT İŞLEVLİ YAN TÜMCELERDE SIFAT-FİİL EKLERİNİN YERİ 54 3.4. TÜRKÇEDE SIFAT-FİİLLER VE SIFAT-FİİL GRUBU 56 3.5. GÜRCÜCEDE SIFAT-FİİL EKLERİ 60 3.5.1. Türkçedeki ve Gürcücedeki Sıfat-fiillerin ve Sıfat-fiil Eklerinin Karşılaştırılması 64 4. BÖLÜM: UYGULAMALARIN İNCELENMESİ VE SIFAT-FİİL EKLERİNİN ÖĞRETİLMESİNE YÖNELİK ÖNERİLER 71 4.1. SIFAT-FİİL EKLERİNİ İÇEREN ALIŞTIRMALARIN İNCELENMESİ 71 4.1.1. “Boşlukları Dolduralım” Adlı Alıştırmanın İncelenmesi 72 4.1.2. “Cümleleri Yeniden Yazalım” Alıştırmasının İncelenmesi 80 4.1.3. “Türkçeden Gürcüceye Çevirelim” Alıştırmasının İncelenmesi 87 4.1.4. “Gürcüceden Türkçeye Çevirelim” Alıştırmasının İncelenmesi 96 4.2. ALIŞTIRMALARA GÖRE SIFAT-FİİL EKLERİ KULLANILIRKEN GÜRCÜ ÖĞRENCİLERİN KARŞILAŞTIĞI SORUNLARA GENEL BİR BAKIŞ 103 4.2.1. Gürcü Öğrencilerin Sıfat-fiil Ekleri Kullanırken Karşılaştığı Sorunların Giderilmesi İçin Kullanılabilecek Materyaller 105 4.3. YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRENEN GÜRCÜ ÖĞRENCİLERE SIFAT-FİİL EKLERİNİNİN ÖĞRETİMİ. 107 4.3.1. Sıfat-fiil Eklerinin Anlatımında Isındırma Çalışmaları 107 4.3.2. Öznesel Sıfat-fiil Eklerinin Anlatımı ve Kullanılabilecek Materyaller. 110 4.3.3. Tümleçsel Sıfat-fiil Eklerinin Anlatımı 117 4.3.3.1. Tümleçsel Sıfat-fiil Eklerinin Anlatımında Kullanılabilecek Materyaller 119 4.3.4. Kalıplaşmış Şekilleri Oluşturan Sıfat-fiil Eklerinin Anlatımı ve Kullanılabilecek Materyaller 122 4.3.5. Sıfat-fiil Eklerinin Öğretiminde Kullanılabilecek Karışık Alıştırmalar 127 SONUÇ 141 ÖNERİLER 145 KAYNAKÇA 147 EK 1 Alıştırmaların örnekleri 152 EK 2 Etik Kurul İzni Muafiyet Formu 174 EK 3 Orijinallık raporu 176 EK 4 Turnitin Benzerlik İndeksi 177 ; ÖZET MANVELİDZE Megi. Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğrenen Gürcü Öğrencilere Sıfat-fiil Eklerinin Öğretimi, Yüksek lisans tezi, Ankara 2019. Gürcüce ve Türkçe arasındaki yapısal farklılıklar, Gürcü öğrencilerin genel olarak Türkçe öğrenim süreçlerinde, özelde de açık veya örtük dil bilgisi öğretiminde ve öğreniminde karşılaşılan zorlukların sebeplerinden biri olmaktadır. Tezde, konuyla ilgili çeşitli dil bilgisel sorunlar arasından, sıfat-fiil eklerinin öğretimi ve öğrenimi ele alındı. Tezin amacı, Gürcistan’da yabancı dil olarak Türkçe öğrenen Gürcü öğrencilerin sıfat-fiil eklerinin öğreniminde karşılaştıkları zorlukları ortaya koymak; bu zorlukların giderilmesi için sıfat-fiil eklerinin öğretimiyle ilgili, çeşitli materyaller ve çözüm önerileri sunmaktır. Tez kapsamında, Gürcistan’daki Batum Şota Rustaveli Devlet Üniversitesinde, Türkoloji bölümünde eğitim gören 3. ve 4. sınıf öğrencilerinin katılımıyla, öğrencilerilerin söz konusu bağlamda karşılaştıkları zorluklara ve yapmış oldukları yanlışlara dair uygulamalar gerçekleştirilerek veri toplanmıştır. Verilerden de yararlanarak, öğrencilerin sıfat-fiil eklerinin kullanımında karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunların sebepleri belirlenmeye çalışılmıştır. Tezde, son olarak, belirlenmiş sorunlara ve sorunların sebeplerine dayalı çözüm ve sıfat-fiil eklerinin öğretiminde kullanılabilecek materyal önerileri sunulmuştur. Anahtar kelimeler: Gürcülere Türkçe öğretimi, yabancı dil olarak Türkçe öğretimi, Türkçe sıfat-fiil eklerinin öğretimi.