Metody wyznaczania krytycznego stężenia objętościowego pigmentów (KSOP) i zasady formułowania farb w relacji do KSOP

Krytyczne stężenie objętościowe pigmentu (KSOP) jest właściwością pigmentowanego układu powłokotwórczego, która ma bezpośredni wpływ na technologię wytwarzania i stosowania farb jak też na wygląd powłoki i zachowanie się w czasie eksploatacji. Koncepcję KSOP, którą się posługujemy obecnie, podali Asbeck i Van Loo w postaci dwu definicji: (1) „KSOP jest punktem przemiany powyżej i poniżej którego są obserwowane istotne różnice we właściwościach powłok”. (2) „KSOP jest stanem układu pigment-spoiwo, w którym istnieje wystarczająca ilość spoiwa, aby wypełnić puste przestrzenie powstające między cząstkami pigmentu w suchej powłoce, co jest równoznaczne z najgęstszym upakowaniem cząstek pigmentu, współmiernym ze stopniem zdyspergowania”. Pierwsza definicja służy twórcom receptur wyrobów lakierowych, gdyż wynika z niej wprost, że kontrola właściwości powłok może być realizowana przez właściwy dobór stężenia objętościowego pigmentu w stosunku do krytycznego stężenia. Drugie sformułowanie podkreśla ważność upakowania pigmentu w układzie dyspersyjnym, które ma wpływ zarówno na właściwości suchej powłoki jak i na reologię farb. KSOP jest punktem granicznym, w którym heterogeniczny układ jest jeszcze układem dwufazowym, a rolę fazy rozpraszającej (ciągłej) pełni wciąż tylko spoiwo lakierowe. Powyżej KSOP pojawia się w układzie faza trzecia - powietrze, czemu towarzyszy skokowa zmiana wielu właściwości powłok.